Utwór Konrada Wallenroda poprzedzony jest mottem: "Dovate adungue sapere, come sono due generazoni da combattere... bisogna essere volpe e leone.",
które w tłumaczeniu na język polski oznacza: Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walczenia… trzeba być lisem i lwem. Wyraża ono ideologię Nicollo Machiavellego, którą filozof zawarł w swojej dewizie "Cel uświęca środki". Przedstawione są tutaj dwa sposoby walki jako lis i jako lew. Lis jest symbolem przebiegłości i chytrości - uosabia walkę niejawną prowadzoną podstępem. Lew jest natomiast symbolem odwago i siły - uosabia on walkę jawną, honorową, męską. Jak się okazuje Konrad Wallenrod wybiera ten pierwszy sposób walki. Jak chytry lis postanawia pokonać Zakon Krzyżacki przez podstęp i zdradę. Co prawda nie jest to honorowy sposób walki jednak jedyny skuteczny wobec potęgi zakonu i nie równych szans przeciwników.
Utwór oparty jest na tak zwanej ideologi makiawelizmu. Doktryna ta stanowi synonim wszelkich "dwuznacznych" moralnie działań. Inaczej można by określić tą ideologię sformułowaniem: "po trupach do celu".